Doğayla Barış

“Çocukla barış” ismini ilk kez dile döktüğümüz gün hemen ardından gelmişti: “doğayla barış”

Çocukların yeryüzüyle, yaşam döngüleriyle, etrafında yaşayan canlılarla bağ kurabilmesi oldukça önemli.

Gezegenimiz yok oluş sinyalleri vermekte pek çok açıdan. İnsanların yaratmış olduğu tahribat ekolojik eşikleri aşmış durumda. Dünyayı yeniden yaşanabilir bir yer haline getirmek için doğayı korumanın yanında sistemleri onarıcı adımlar atmak gerekiyor.

Dünya’yı yeniden yeşertecek, atmosferi, toprağı, suyu temizleyecek bu değerli adımları çocuklarla paylaşmak günümüzün en kıymetli bilgilerinden. Ancak öncesinde çocuklarla çalışan biz yetişkinlerin ekolojiye, döngülere, yeryüzündeki canlılığa dair farkındalığının oluşması, “doğayla barış”ması gerek.

Bu yolda bize ilham olan, devamlı elimizin altında duran, yeryüzüyle bağımızı güçlendiren araçlar listesinin ilki huzurlarınızda… 

1. Ekoloji “Cep Rehberi” 

Yayınevi: Sinek Sekiz

Yazan: Ernest Callenbach

Çeviren: Egemen Özkan

“Her şey birbiriyle bağlantılıdır / Her şey bir yere gider / Hiçbir şey sonsuz değildir / Son sözü doğa söyler”

Yaşamın nasıl işlediğini anlamaya başladıkça tüm sistemlerin bu kurallar etrafında var olduğunu anlıyor insan. Kitap da “Ekolojinin Kuralları” diyerek bu şekilde başlıyor.

“Bu Kitap Okuyucu Dostudur” diye devam ediyor. Çünkü bu kitabı baştan sona okumanıza gerek yok. Şöyle bir göz atıp cebinize koyabilir, sonra tekrar tekrar bakabilirsiniz.

Ekoloji - Cep Rehberi ekolojik dünyaya dair fikirler ve terimlerle oluşturulmuş bir başucu kitabı.

Kitap kendisini çok güzel açıklıyor:

“Karmaşıklıkları anlamak zaman ister ve bağlantıları görme süreci aşamalıdır. Kitaptaki bir başlığı yeniden okumak onun anlamını kavramınızı kolaylaştıracaktır. Her yeni başlıkla, büyük yaşam ağının muhteşem karmaşıklığını daha fazla takdir edeceksiniz.

2. Dünya Önemlidir - Bir Ekoloji Ansiklopedisi

Yayınevi: Tudem

Danışman Editör: David de Rothschild

Çeviren: Levent Türer

Bu kocaman kaynak (gerçek anlamda büyük ve kalın) kendi gibi büyük bir soruyla başlıyor: “Evren nedir?”

Milyarlarca yıl öncesine gidip gezegenlerin oluşması, yaşamın başlamasıyla uzun bir yolculuğa çıkıyoruz.

Dünya’nın bu süreç içindeki değişimleri, insanlığın ortaya çıkışı ve dağılışı ile günümüze doğru yaklaşıyoruz.

Dünya kalabalıklaşıyor, nüfusumuz gittikçe artmakta. Biyolojik çeşitlilik tehlike altında ve iklim değişikliği gün günden daha fazla etkisini gösterir durumda. Enerji kullanımı, artan su tüketimi ve atıkların geri dönüştürülememesi ile insanlar sürdürülebilir bir yaşamın peşinde yeni yaşam pratikleri arıyor.  İşte bu ansiklopedi de tüm bu başlıklara kolay anlaşılır grafiklerle, harita ve fotoğraflarla ışık tutuyor.

Devamında ise yeryüzündeki tüm ekosistemleri ayrıntılı bir şekilde işliyor. Dünya’nın neresinde yer aldığı, bünyesinde barındırdığı canlılıkla ilgili bilgiler veriyor; tehlike altında olan, kaybolmaya yüz tutan yanlarını da gözler önüne serip “bir fark yaratmak” başlığı ile çözümler ortaya koyuyor.

Bu ansiklopedik kaynak pek çok açıdan dünyanın önemini vurguluyor. İçinde bulunan yaşam döngülerini pratik yollardan kavramamızı sağlayarak bugünlere kadar vermiş olduğumuz hasarı onarabilmek adına “Değişimle yaşamak”, “Bir fark yaratmak” gibi başlıklarda gezegenimizin üzerinde yaşadığımız küçük bir bölümünde yaptıklarımızın, her şeyi ve her yeri etkileyeceğini vurguluyor.

“Çünkü dünya, her şeyin tek bir atmosfer altında birbirine bağlı olduğu dev bir ekosistemdir.”

3. Doğadaki Son Çocuk

Yayınevi: Tübitak

Yazan: Richard Louv

Çeviren: Ceyhan Temürcü

“Çocuk ve doğa hareketi şu temel fikirden güç alıyor: Doğadaki çocuk, soyu tehlike altında olan bir türdür ve çocukların sağlığı ile Yeryüzü’nün sağlığı birbirine sıkı sıkıya bağlıdır.” Richard Louv

Doğa ve çocuk denildiğinde akla ilk gelenlerden biridir bu kitap. İlk basımından bu güne 8 yıl geçmiş ve bu süreçte adına pek çok şey yazılıp çizilmiş.

Bu konulara merak saldığında insan Tübitak’tan çıkan yaşam döngüleri, ekosistemler, ekoloji ile ilgili onlarca kitaba dalar ve Doğadaki Son Çocuk’un kapağını mutlaka aralar diye düşünüyorum.

Kitap Walt Whitman’ın “Bir çocuk vardı, her gün evden çıkar / Ve ilk gördüğü şey neyse ona dönüşürdü.” dizeleriyle başlıyor. (Dizelerin devamına bir göz atmalısınız. O çocuğun evden çıktığında asfalt yollar ve yüksek apartmanlardansa; toprağında salyangozun gezdiği, ağacında kuşların cik ciklediği bir yoldan geçtiğini hayal edin:)

Kitap doğayla olan ilişkilerimizi, ona niçin ihtiyacımız olduğunu, çocukların “doğayla barış”masını sağlayacak araştırma sonuçlarını içeriyor.

Kitabın sonundaki notların küçüçük yazılardan sayfalarca oluştuğunu görünce ne kadar geniş bir araştırmadan doğduğunu anlayabiliyorsunuz.

Ayrıca kitabın yenilenen basımlarında bir de “Arazi Notları” ve “Yapabileceğimiz 100 Şey” başlığıyla etkinlik önerileri yer alıyor.

Ve tüm bu farkındalık adımları çocuklar, gençler ve yetişkinler tarafından bu konuları etraflıca tartışmayı gerektirdiğinden her gruba yönelik sorular yer alıyor.

4. Meraklısına Doğa Rehberi

Yayınevi: Odtü

Yazan: Clare Walker Leslie

Çeviren: Şeyda İşler

Biraz önce sözünü ettiğimiz Richard Louv bu kitap için şöyle diyor: “Mükemmel resimlerle sunulmuş, etkileyici ve ilham verici Meraklısına Doğa Rehberi, doğayla kurduğu bağları güçlendirmek isteyen herkes için temel bir kaynak.”

“Mükemmel resimler” deyince aklınıza doğa manzaraları gelmesin. Kitabın yazarı Clare bir doğa bilimci ve sanatçı. Haliyle sayfalar arasında suluboya resimler, incecik çizimler sizi bekliyor.

Kitaba şöyle başlıyor: “Doğayı keşfetmenin yaşı yoktur, hiçbir özel beceri gerektirmez, bunun için ne zaman sınırı ne özel bir mekan ne de ulaşılacak bir nokta vardır. Bu, ülkeleri ve yüzyılları birbirine bağlayan uzun soluklu bir gelenektir. Pek çok insan doğadaki yaşam hakkında bilgi edinirken kendilerini daha iyi tanıdıklarını keşfetmiştir.”

Kitap üç bölüme ayrılmış: “Kolları Sıvayın, Keşfedin ve Bağlantı Kurun”. Her bölümde doğada karşılaşacaklarınıza dair ufak bilgiler ve farklı duyularınızla doğayı algılayabileceğiniz öneriler yer almakta.

5. Doğadabuan

Yayınevi: A7 Kitap

Yazan:Hüseyin Çağlar İnce

Sırada buralardan çıkan güzel bir örnek var. Doğadabuan, doğa gözlemine giriş rehberi niteliğinde. Hüseyin Çağlar İnce Türkiye’de biyolojik ve kültürel çeşitliliğin korunması ve tanıtılması için pek çok dergide yazarlık ve editörlük yapmış; belgesellerde yapımcılık ve yönetmenlik yapmış bir isim.

Kitabın girişinde şöyle diyor: “Pencereden baktığımızda gördüğümüz kuşları tanımak veya parkta bir kelebeğin peşine takılmamak için hiçbir engelimiz yok. Yakınımızdaki doğal alanlarda yaşayan canlıları keşfetmemiz için sadece onları fark etmemiz yeterli. Eğer istersek yaşadığımız şehirlerin içinde bile kendi belgeselimizi yaşayabiliriz.”

Kitapta yer alan bölümler kuşlar, kelebekler, kurbağa ve sürüngenler, memeliler, ağaç ve çalılar olarak ayrılmış. Güzel fotoğraflarla, canlılara dair kısa ve net bilgilerle derlenmiş. Köşelerde yer alan semboller sayesinde de canlıların nerede dağılım gösterdiği, boyutları, ne zaman görülebileceği, türleri gibi konularda bilgi sahibi olabiliyorsunuz.  

Daha fazla doğadan an görebilmek için sosyal medyada “dogadabuan”ı ziyaret edebilirsiniz. Doğayla buluştuğunuzda paylaşım yaparken kitapta önerilen #doğadabuan #doğayadokun etiketlerini kullanabilirsiniz.

6. Home (Yuva)

Yönetmen: Yann Arthus Bertrand

Yapım Yılı: 2009

Çekimleri 3 yıl süren ve 54 ülkede havadan çekilen inanılmaz görüntülerden oluşan bir belgesel Yuva. İzlerken yeryüzünün muhteşem doğasına, farklı farklı insan hikayelerine ortak oluyoruz.

İnsanlık var olduğundan bu yana gezegende neler değişti, hangi dengeler bozuldu, yok oldu…Her birini çarpıcı bir şekilde görüyoruz. Ancak karamsarlığa kapılmak için zaman yok, nereden başlayacağımıza dair önerilerle güç buluyoruz.

7.Magma“Yeryüzü Dergisi”

Yayın yönetmenliğini Özcan Yüksek’in yaptığı Magma “Dünya seni çağırıyor” sloganı ile her ay raflarda yerini alıyor. Dergiyi her açışınızda dünyanın hiç bilmediğiniz bir köşesine savrulabiliyor, muhteşem fotoğraflara dalıp onların hikayelerine ortak olabiliyorsunuz.